کنترل سیستم پنوماتیک

نکاتی در نصب کمپرسور

1-   جهت نصب کمپرسور های ثابت نیاز به فوندانسیون مناسبی  می باشد تا از لرزش و سر وصدای اضافی جلوگیری شود

2-   محل نصب باید طوری باشد که امکان تهویه هوا و همچنین تغییرات به راحتی امکان پذیر باشد

3-   کمپرسور نباید در محیط گرم و نور مستقیم آفتاب نصب گردد

4-   سطح نصب کمپرسور باید پایین تر از سایر تجهیزات مدار پنوماتیک باشد

متعلقات مورد نیاز بین کمپرسور تا تانک ذخیره:

1-   خنک کننده هوا

2-   استفاده از فیلترها

3-   استفاده از آب گیرها

فیلترها (تصفیه کننده های هوا)

هوای اتمسفر دارای ناخالصی های مختلفی است که عبارتند از بخار آب - ذرات و غبار ذرات روغن معلق در هوا – گرده گیاهان و گلها و غیره... که در صورت فقدان فیلتر این ناخالصی ها وارد سیستم پنوماتیک شده و اثرات مخرب بر روی قطعات پنوماتیک ایجاد می کند .فیلترها به دو دسته اصلی تقسیم می شود

1-      فیلترهای هوای ورودی به کمپرسور

2-      فیلترهای هوای خروجی از کمپرسور یا هوای ورودی به سیستم پنوماتیک .

این فیلترهادر دو نوع فلزی و غیر فلزی ساخته می شوند.

فیلترهای فلزی به صورت توری بافته شده فلزی می باشد و با توجه به نیاز، دانه بندی یا خلل آنها متفاوت است .

نوع غیر فلزی آن از جنس کاغذ سلولوزی بوده یا اینکه از مواد شیمیایی در آنها استفاده شده است.

نکاتی در انتخاب فیلترها:

1-   درصد فیلتراسیون و نوع فیلتر مد نظر قرار گیرد

2-   نوع تخلیه آب اعم از دستی یا اتوماتیک تعیین شود

3-   جهت راحتی سرویس و افزایش راندمان، نصب دو فیلتر موازی پیشنهاد می گردد.

فیلترها را بر حسب میکرون دسته بندی یا شناسایی می کنند معمولا در سیستم های پنوماتیک از فیلترهای 5 میکرونی و30الی 40 میکرونی استفاده می شود (ذرات زیر 40 میکرونی با چشم دیده    نمی شود)

درجه فیلتراسیون به نوع شیر و درجه حرارت کاری و مقدار فشار و میزان آلودگی بستگی دارد.

در صورتی که نیاز به فیلتراسیون بالا باشد باید از چند فیلتر متوالی یا سری استفاده نموده . قابل ذکر است که فیلتر مقداری از فشارهوا را می کاهد.

نکته: معمولا در مخازن بر روی فیلتر، علامت پیکان جهت ورودی و خروجی را مشخص می کند در صورت اتصال نا صحیح به قطعات داخل مخزن و هم چنین به فیلتر آسیب وارد می شود .

 مخزن یا انباره کمپرسور:

عمده ترین وظیفه مخازن هوای فشرده، ذخیره سازی می باشد . البته وظایف دیگری نیز بر عهده مخزن می باشد که به شرح زیر است :

1-   حذف حالت نوسانی هوای فشرده

2-   کاهش دمای هوای فشرده شده که به مخزن وارد می شود ( لذا مخازن باید در خنک ترین نقطه در کارخانه نصب گردد

3-   بر اثر تماس هوای فشرده با سطح داخلی مخزن ذرات یا قطرات آب موجود در این هوا ضمن تماس با جداره داخلی مخزن بر اثر نیروی جاذبه در ته مخزن جانشین و توسط شیر تخلیه خارج گردد

  ملزومات یک مخزن استاندارد:

1-   مخزن استاندارد باید دارای عقربه نشان دهنده فشار و نشان دهنده حرارت باشد

2-   مخزن باید دارای شیر اطمینان باشد

3-   مخزن باید دارای شیر تخلیه آب باشد ضمنا باید دارای مجرایی درپوش دار جهت نظافت داخلی باشد

4-   یک مخزن استاندارد بعد از ساخته شدن تحت فشار بالاتر از فشار مورد نظر تست شده باشد

5-   مخزن استاندارد دارای دو عدد شیر دستی از نوع توپی (ball valve) باشد

نکته: جهت تقویت فشار و جلوگیری از افت فشار سیستم از مخازن بین راهی هوای فشرده در مسیر لوله کشی استفاده می شود

آماده سازی هوای فشرده جهت مصرف:

بعد از تهیه هوای فشرده شده و ذخیره کردن آن در مخزن مناسب باید عملیات دیگری روی آن انجام شود تا قابل مصرف در سیستمهای پنوماتیک گردد. همراه با هوای ورودی به کمپرسور، مقداری رطوبت نیز وارد می گردد که بر اثر کمپرس به آب تبدیل می شود که البته تا قبل از مخزن ذخیره و حتی بر روی مخزن ذخیره مسیرهای تخلیه ای وجود دارند که تا حدود زیادی این آب ها خارج می گردد اما برای تکمیل این عمل با استفاده از آب گیرهای اتوماتیک در نقاط مختلف مدار اقدام به تخلیه رطوبت باقی مانده می کنند.

 آب گیرها ممکن است به سه صورت زیر عمل کند:

الف) خشک کردن شیمیایی

ب) خشک کردن حرارتی (برودتی)

ج) خشک کردن مکانیکی یا فیزیکی

انتقال هوای فشرده جهت مصرف (piping)

بعد از تولید هوای فشرده و آماده سازی آن باید به طرز صحیح و مناسب به دستگاههای پنیوماتیکی جهت مصرف انتقال داده شود.

مسائل زیر در مورد لوله کشی باید مد نظر قرار گیرد .

1-   محاسبه صحیح قطر لوله جهت انتقال هوای فشرده (مطابق کاتالوگ داده شده برای دستگاه )

2-   توسعه آینده کارخانه مد نظر قرار گیرد

3-   جنس لوله مصرف شده با توجه به شرایط اقلیمی و نوع تولید

4-   انشعاب صحیح از لوله های اصلی

5-   شیب صحیح لوله کشی

در لوله کشی هوای فشرده اگر قطر لوله ها و شیب لوله کشی نوع اتصالات جنس لوله ها و روش لوله کشی صحیح نباشد با مشکلات بسیلری رو به رو خواهیم شد

افت فشار از مخزن هوای فشرده تا مصرف کننده تا حد 0.1 بار مجاز است

شیب لوله کشی در کارخانجات در هر سالن از ابتدا تا انتها باید از 1% تا 2% باشد تا به این ترتیب قطرات احتمالی آب درون لوله براثر جاذبه به سمت خروجی های آب water trap (دام آب) جاری شده و از سیستم خارج گردد.

لوله های مورد استفاده در لوله کشی از جنس لاستیک – پلاستیک – (پلی اتیلن یا پلی آمید) و یا اینکه از جنس فلزاتی نظیر مس و لوله های آهنی می باشد.

انواع لوله کشی ها:

1-   انشعاب خطی:   شیب در انشعاب خطی 1 الی 2 درصد است

2-   انشعاب حلقوی:  شیب در انشعاب حلقوی 1الی 2 درصد است

3-   انشعاب غربالی یا حلقوی موازی:

نکاتی مهم و مفید در رابطه با لوله کشی هوای فشرده:

1-   استفاده از لوله های استاندارد

2-   در کارخانجاتی که دارای یک کمپرسور هستند باید در لوله کشی انشعابی جهت کمپرسور اضطراری در زمان  تعمیر کمپرسور اصلی در نظر گرفت تا روند تولید متوقف نشود

3-   در طراحی و نصب لوله کشی همیشه سعی شود ، اتصالات مصرف ، به دستگاههای مصرف کننده نزدیک باشد تا از کاربرد شلنگ های طویل اجتناب شود

4-   شبکه لوله کشی هوای فشرده در بالای سر مصرف کننده قرار گیرد و تعداد خمش حداقل باشد و خمش لوله ها نیز تا حد امکان باز باشد . ضمنا کل شبکه باید دارای شیب مناسب 1 تا 2 درصد از ورودی به سمت مصرف کننده باشد

5-   تعداد واتر تراپ ها باید به اندازه کافی بوده و در نقاط مختلف سیستم نصب شود . اگر دمای دو اتاق مجاور که لوله کشی در آنها انجام شده است با یکدیگر متفاوت باشد بین آنها از واتر تراپ ابطور اجباری استفاده شود .

6-   وجود شیرهای قطع و وصل در نقاط مختلف لوله کشی واجب است

7-   لوله کشی باید انبساط حرارتی را تحمل کند

8-   در جاهایی که استفاده از فشارهای مختلف در یک سیستم اجتناب ناپذیر است لوله های هر مسیر با یک رنگ مجزا پوشش داده شود

اتصا لات پنیوماتیک:

به طور کلی اتصالات به دو دسته فلزی و غیرفلزی تقسیم می شود اتصالات ممکن است به صورت پیچ و مهره یا مهره و ماصوره و یا اتصالات از نوع سریع باشد

رگلاتور:

 برای اینکه هوای فشرده شده قابل استفاده باشد باید مطابق فشار کاری عناصر پنیوماتیک تعریف شود این کار توسط رگلاتور انجام شود

امروزه رگلاتورها دارای تجهیزات اضافی مانند گیج فشار – فیلترها – آب گیرها و روغن پاش می باشند که اصطلاحا به این مجموعه سیستم مراقبت یا واحد مراقبت می گویند.

رگلاتورها به دو دسته فشار ضعیف یا فشار معمولی تقسیم می شوند که نوع فشار ضعیف آن فشار صفر تا 3 بار و نوع معمولی آن که صفر تا 12 بار تنظیم می کند .

روغن پاش یا روغن زن پنیوماتیک (اویلر):

هوای آماده مصرف جهت مصرف سیلندرها، شیرهای پنیوماتیک و موتورهای پنیوماتیکی و غیره ... در حد مناسب روغن زده      می شود زیرا هوای فشرده خشک باعث از بین رفتن قطعات پلاستیکی داخل این تجهیزات می شود .عمل روغن کاری توسط دستگاهی به نام روغن پاش انجام می شود مخزن روغن پاش ازمواد پلاستیکی شفاف و ضد لرزش و ضد شوک است قطعات داخل روغن زن به ندرت خراب می شود فقط در بازدید های دوره ای، روغن از مخزن خالی و کاسه مخزن را با آب ولرم و مواد شوینده نظافت می کنند.

 انواع سیلندرها :

الف)  شفت دورا نی :  1- دورا نی نا محدود

                            2- دورا نی محدود

ب) شفت خطی :  1- یک طرفه

                       2- دو طرفه

سیلندرهای خطی یک طرفه (یک کاره):single acting cylinder) )

این سیلندرها از یک طرف کورس حرکتی خود کار انجام می دهند. هوای فشرده از یک سمت سیلندر وارد شده و پیستون محرک را به حرکت در می آورد و هنگامی که این فشار قطع یا تخلیه گردد توسط فنر بازگرداننده که در سمت مقابل قرار دارد پیستون و میله پیستون به حالت اولیه بر می گردد کاربرد این سیلندرها جهت فشردن ، پرس کردن قطعات، ساخت گیره های پنوماتیکی و نیز پرتاب کردن قطعات و غیره ... می باشد  این سیلندرها را فنر برگشت هم می نامند .

سیلندرهای خطی دو طرفه (دو کاره ):double acting cylinder))

در این سیلندرها رفت و برگشت میله پیستون توسط هوای فشرده انجام می شود این سیلندر قادر است هم در رفت و هم در برگشت کار انجام دهد گاهی از دو طرف دارای میله پیستون بوده تا قابلیت انجام به کار دو طرفه را داشته باشد

سیلندرها با شفت دورانی:

در این سیلندرها بجای حرکت رفت و برگشت شفت حرکت دورانی وجود دارد این حرکت دورانی می تواند به صورت محدود یا نامحدود باشد.

سیلندر های دو طرفه ( دو شفته ):

این نوع سیلندرها دارای دو شفت می باشند که از دو سر شفت ها می توان جهت انجام کار استفاده کرد نیروی رفت و برگشت این سیلندرها یکی است نیروی ایجاد شده توسط هر دو شفت یکسان است و این بر خلاف سیلندرهای دوکاره با یک شفت است..

سیلندر تاندوم:

در این نوع سیلندرها به نسبت جایی که اشغال می کنند نیروی زیادی تولید می شود جهت افزایش قدرت سیلندر دو عدد پیستون به صورت خطی نیروی وارده را به دو شفت خروجی منتقل می کنند لذا نیروی اعمال شده از طرف سیلندر به واسطه ی افزایش سطح مقطع درگیر با هوای فشرده بیشتر می شود.

سیلندرهای بدونه شفت (کابلی):

برای اینکه بتوان شفت یک سیلندر را بصورت دقیق در یک نقطه ثابت نگه داشت از سیلندرهای کابلی استفاده می کنند . این نوع سیلندرها دارای نوارهای تسمه ای مستحکم و طول کورس زیاد هستند و تحمل قدرت جابه جایی وزنه های سنگین را دارند قسمت نگه دارنده بار آنها به پیستون محکم شده است و به علت ساختمان خاص داخلی در هر نقطه ای که توقف کنند کابل آن قفل می شود .

سیلندرهای چند موضعی یا ترکیبی :

این گونه سیلندرها از دو یا چند سیلندر که به هم متصل هستند تشکیل یافت و توسط آنها می توان بیش از دو موضع کاری فراهم ساخت .

سیلندر تلسکوپی:

سیلندرهای تلسکوپی که دارای چندین شفت قابل حمل می باشند طول کورس زیادی را فراهم نموده و جای کمی را اشغال   می کنند و در دو نوع دوطرفه و یک طرفه ساخته می شوند .

در نوع یکطرفه با فشار وزنی که روی شفت قرار می گیرد شفت به صورت اول قرار می گیرد و در نوع دوطرفه این عمل توسط سیال انجام می شود

سیلندر با شفت ثابت و پوسته سیلندر متحرک:

اگر حمل بار سنگین (تحت جاذبه)مد نظر باشد استفاده از سیلندر معمولی امکان پذیر نیست لذا  از این نوع سیلندر استفاده   می شود که در آنها پوسته سیلندر متحرک است و جابجایی و انجام کار توسط پوسته انجام می گیرد..

ضربه گیری در مواضع انتهایی:

هنگامی که یک سیلندر پنیوماتیک در حال کار است سرعت پیستون را باید قبل از پایان کورس به حدی کاهش داد تا بر اثر برخورد شفت با قطعات و کله گیر سیلندر ، باعث صدمه به بدنه آنها نگردد لذا جهت جلوگیری از این قضیه در دو طرف درپوش سیلندر سیستم ضربه گیر قرار دارد. این سیستم توسط هوای خروجی از سیلندر بکار می افتد .

انگشتان پنیوماتیکی یا چنگ های پنیوماتیکی ( griper ):

در بعضی از شرایط امکان حضور انسان در خطوط صنعتی به علت شرایط سخت محیطی وجود ندارد در چنین مواردی برای  جابجایی قطعات از گریپرهای پنیوماتیکی استفاده می شود . ساختمان آنها شبیه سیلندرهای پنیوماتیکی است که داخل آنها ترکیبی از یک یا دو سیلندر پنیوماتیکی وجود دارد که توسط اتصالات، قدرت سیلندر به گریپر منتقل می شود. گریپر به علت فرم خاص خود قابلیت نصب انواع اتصالات مکانیکی را به فکها دارد. روی بدنه آنها سنسورهایی قرار گرفته است که توسط یک کنترلر مواضع حرکتی آنها تعیین می شود .

تذکر: بر روی سیلندر پنیوماتیکی می توان سنسور پینوماتیکی یا الکتریکی وصل نمود و هم چنین می توان جهت شمارش تعداد کورس ها از یک شمارنده یا کانتر استفاده نمود البته این شمارنده فقط روی سیلندرهایی قابل نصب است که میله پیستون آنها دارای آهن ربا باشد.

شیرهای پنوماتیک:

شیرهای پنوماتیک به 5 دسته اصلی تقصیم می شوند که عبارتند از

1-   شیر قطع و وصل جریان هوای فشرده ON/OFF valve

2-   شیر تنظیم فشار هوای فشرده (رگولاتور)

3-   شیر تنظیم شدت جریان هوای فشرده flow control valve

4-   شیر یک طرفه check valve

5-   شیر راه دهنده directional control valve

به غیر از این تقسیم بندی شیرهای دیگری نیز وجود دارند که خارج از این تقسیم بندی می باشند که طبق قرار زیرند

1-   تایمر پنوماتیک time delay valve

2-   شیر تخلیه سریع quick exhaust valve

3-   شیر دو فشار AND valve

4-   شیر یا shuttle valve  &  or valve

5-   شیر ویبراتور vibrator valve

6-   شیر اطمینان softy valve

7-   شیر تابع فشار safety valve

8-   شیرهای نسبی proportional valve

شیر ON/OFF:

 ساده ترین نوع شیر در پنیوماتیک می باشد که می توا ند به صورت تحریک دستی یا تحریک الکتریکی وتحریک با فشار باشد.

شیر کنترل جریان  (flow control valve ) :  

توسط این شیر می توان سرعت حرکت سیلندر پنیوماتیک را کنترل نمود . جهت کنترل سرعت حرکت رفت از یک شیر و جهت کنترل حرکت در برگشت از شیر دیگری استفاده می شود شیر دارای ورودی P و یک خروجی A می باشد و توسط پیچ تنظیمی که روی آن قرار دارد شدت هوا و فعالیت حرکت سیلندر را می توان تنظیم نمود این نوع شیر را می توان در نقاط مختلف سیستم و همچنین روی سیلندر نصب نمود .

شیر یک طرفه  ( check valve )

این نوع شیر همان گونه که از نام آن پیدا است اجازه عبور جریان هوای فشرده را از یک سمت می دهد و از سمت مخالف این اجازه را نمی دهد. سمت یا جهت عبور جریان روی بدنه شیر با علامت پیکان مشخص می شده است.

شیرهای راه دهنده پنیوماتیکی :

این شیرها عامل اصلی فرمان جهت شروع یا توقف کار هستند و توسط این نوع شیرها می توان عناصری نظیر جک یا سیلندرها یا ... را تحت کنترل گرفت

شناسایی علائم شیرهای راه دهنده:

هر شیر پنیوماتیکی برحسب نوع کاری که انجام می دهد می توانند 2 یا چند موضع داشته باشند که در هر وضعیت تعدادی از دهانه های ورودی و خروجی را بسته یا باز نماید. تعداد مواضع یک شیر به صورت یک مربع نشان داده می شود

                       شیر دو موضع                                                                     شیر سه موضع                       

برای نام گذاری شیرها از ترکیب تعداد وضعیت یا موضع شیر با تعداد دهانه های ورودی یا خروجی هوا استفاده می شود . مثلا:

شیر با دو دهانه و دو موضع که ابتدا تعداد دهانه و سپس تعداد مواضع ذکر می گردد ( شیر 2/2 (                                                  

دهانه های ورودی و خروجی شیرها دارای علائم قراردادی زیر است .

حروف P:   دهانه ورودی هوای فشرده که در استاندارد جدید با شماره 1 مشخص می شود .

حروف A,B,C,D:    دهانه های خروجی جهت انجام کار که در استاندارد جدید با شماره 2, 4, 6, 8مشخص می شوند .

حروف R,S,T:    دهانه های تخلیهشیر که در استاندارد جدید با شماره 3, 5 ,7 مشخص می شوند .

حروف X,Y,Z:   دهانه های سیگنال یا فرمان جهت راه اندازی شیر که در استاندار جدید  با شماره 12, 14, 16 مشخص    می شوند .

جهت فرمان به این شیرها سه حالت کلی مکانیکی – پنوماتیکی – الکتریکی مد نظر است .

حالت های مکانیکی: در روش مکانیکی عمل قطع و وصل توسط شاسی ها یا دکمه ها انجام می شود که هر یک از این حالت ها ممکن است بصورت شاخکی – غلتکی – پدالی – اهرمی و ... باشد و همچنین برگشت یا قطع این کلیدها می تواند توسط نیروی فنر نیز باشد .

شیرها ممکن است بصورت در حالت عادی باز Normally open (NO) یا در حالت عادی بسته Normally close (NC)  .باشند.

اگر دهانه P به دهانه خروجی وصل باشد این شیر از نوع (NO) می باشد و اگر دهانه خروجی به دهانه تخلیه وصل شده باشد این شیر (NC) است البته برای شیر 4/2 و 5/2 و امثالهم این قضیه قابل تعریف نیست زیرا در هر حالتی یکی از شرط های بالا صادق است  .

کاربرد شیر 2/2:

این شیر فاقد تخلیه بوده و به عنوان شیر خاموش روشن مورد استفاده قرار می گیرد .

کاربرد شیر 2/3:

 (یک ورودی P و یک خروجی هواA و یک تخلیه R): کاربرد این شیر در صنعت پلاستیک سازی جهت دمیدن هوا و همچنین برای پرتاب کردن قطعات و گیره های پنوماتیکی است.

کاربرد شیر 2/4:

 (ورودی هوا P و دو تا خروجی  B,Aو یک تخلیه R): برای سیلندر دو کاره استفاده می شود. کاربرد این شیر در مواردی است که بخواهیم یک سیلندر دو کاره را با حرکت ON/OFF شیر کنترل نماییم.

کاربرد شیر 2/5:

(ورودی هوا P وخروجی  B,Aو تخلیه R,S): این شیر جهت حرکت سیلندرهای دو طرفه بکار میروند و چون دارای مجرای تخلیه است فرسایش کمتر و عمر مکانیکی آن نسبت به شیر 2/4 بیشتراست.

کاربرد شیر 3/5:

 این نوع شیر دارای سه وضعیت است یک بار هوا از مجرای A خارج و B قطع است و بار دیگر از مجرای B خارج و مسیر A قطع می باشد در حالت سوم هم مجرای A و هم مجرای B دارای هوای فشرده هستند و میله سیلندر در همان حالت باقی مانده و حرکت نمی کند.

شیر (یا)  shuttle valve : هنگامی از این شیر استفاده می شود که بخواهیم توسط دو سیگنال مجزا سیستمی را راه اندازی نماییم .

شیر دو فشار (AND VALVE):

این شیر شبیه گیت منطقی AND عمل می کند و هنگامی استفاده می شود که بخواهیم حرکت را در یک سیستم وابسته به دو فرمان بنمایم مثلا در سیستم های پرس جهت ایجاد حالت ایمنی از این شیر استفاده می شود .

شیر تخلیه سریع هوا:

 این نوع شیر به تخلیه سریعترهوا از سیلندر پنوماتیک کمک می کند .

تخلیه سریع هوای خروجی از سیلندر به وسیله این شیر باعث افزایش سرعت حرکت پیستون و بالا رفتن کارآیی سیلندر در مواقعی که به حرکت سریع نیاز باشد می گردد .

سیرهای تخلیه سریع را علاوه برنصب روی بدنه سیلندر در خط انتقال هوای فشرده، در روی سیلندر نیز می توان نصب کرد .

شیر ایمنی:

 در سیستم پنوماتیک پرس ها از این نوع شیر استفاده می شود در ساختمان داخلی این شیر،  شیرهایی نظیر AND Valve – شیر تخلیه سریع – فلو کنترل و همچنین یک شیر 2/3 وجود دارد.

شیر ویبراتور:

این نوع شیر را می توان برای سیلندری استفاده نمود که شفت آن حرکت رفت و برگشت سریع دارد و اصطلاحا حالت ویبره یا لرزش تولید میکند . دارای سه مجرا است مجرای P ورودی هوای فشرده مجرای A خروجی هوا از شیر به ته جک و مجرای B خروجی هوا به جلوی جک .

اصول کاراین شیر طوری است که با وصل فشار هوا در مرحله اول مجرای A وصل و مجرای B قطع است و در پالس بعدی B وصل و A قطع می باشد یعنی دائما سیلندری که به این نوع شیر متصل است در حال کار است و شفت آن جلو و عقب می رود. نمونه ای از این سیستم ها در سرندهای (غربال) تاسیسات شن و ماسه و یا کانوایرهای لرزان مورد استفاده قرار می گیرد البته تعداد ارتعاشات یا نوسانات تولید شده توسط این نوع شیر را می توان  توسط دو عدد پیچ تنظیم که روی آن قرار دارد تنظیم نمود . به طورکلی می توان گفت برای ایجاد سیگنال در فرمان ها  یا حرکت های سریع سیلندر به طور پیوسته ،  از این نوع شیر استفاده می شود .

تایمر:

 در دو نوع Normally Open و Normally close ساخته شده است .

Normally close مشابه تایمر on delay در برق است.

  Normally Openهم مشابه تایمر off delay در برق است.

شیر تابع فشار:

این دو شیر دارای 3مجرا  است مجرای  Pورودی هواA خروجی هوا و X مجرای ورودی سیگنال است و  هنگامی  P به A وصل می شود که فشار هوا در مجرای Xبه حد مورد نظر برسد

شیر پنوماتیک نسبی  :PEROPERSHENAL)).(شیر آنالوگ الکتریکی):

 یک شیر برقی آنالوگ می باشد که با افزایش یا کاهش ولتاژ یا جریان میزان هوای فشرده ای که از آن عبور می کند کم یا زیاد می شود

اگزوز    :(صدا خفه کن )  :

 اگزوزها جهتکاهش سر صدا و کاهش آلودگی محیط بر روی شیرها نصب می شوند .اگزوزها به مجرای تخلیه شیر نصب      می گردد و این وسیله میتواند علاوه بر کاهش سرو صدا روغن های مصرف شده در مسیر را جمع نموده و به صورت قطرات از خود خارج نماید.

سیستم وکیوم (خلاء):

(به فشار منفی خلاء گفته می شود) خلاء یعنی وجود نداشتن ملکول های (هوا) در فضای در بسته،  در صنعت پنوماتیک جهت جابجایی قطعات و مکش و انتقال از حالت خلاء استفاده می شود. و در مواردی که نیاز به استفاده از خلاء در حجم وسیع باشد از پمپ های خلاء استفاده می شود .و در مواردی که  حجم کار کم باشد از شیرهای خلاء ساز استفاده می شود ساختمان داخلی اینگونه شیرها طوری طراحی شده است که با عبور دادن هوا از کانال مخصوص در شیر در قسمتی از آن که به مجرای مکش آن متصل است خلاء ایجاد می شود،  شیر خلاء ساز دارای 3 مجرا است :

P:   ورودی هوای فشرده

R:      تخلیه هوای فشرده

U :    مجرای مکش یا وکیوم

 معمولا بر روی شیرهای خلاء ساز با توجه به نوع کاربرد از کلاهک های مختلفی استفاده می شود.

   شیر برقی (سلونوئید ولو):

 در مدارات کنترلی برقی برای باز و بسته کردن مسیر هوای فشرده از شیرهای برقی استفاده می شود . ساختمان داخلی این شیرها دقیقا مانند شیرهای پنوماتیک بوده تنها قسمت کنترلی آن به یک بوبین وصل می شود و همانند شیرهای پنوماتیک در انواع زیر ساخته می شوند.

1-   شیر برقی 2/3:

 در این شیر 3 مجرای R , A , P وجود دارد و می تواند از نوع NC ویا NO باشد .

2-   شیر برقی 2/4:

 این نوع شیر می تواند با برگشت فنر یا دو بوبین طراحی شود دارای 4 مجرایA , P  R , B , می باشد .

3-   شیر برقی 3/5:

 این شیر نیز می تواند به دو صورت برگشت با فنر و دو بوبینه طراحی می شود.

دسته بندی : سیستمهای کنترلی